وجه تسمیه قطر و شهر دوحه

وجه تسمیه قطر و شهر دوحه

 وجه تسمیه قطر

* نام قطر را نوعی فروش ( خرید و فروش در بازار) که در این سرزمین معروف بوده ذکر کرده اند و علت شناخته شدن قطر بدین اسم این می باشد که یکی از بازارهای مشهور در دنیای عرب در زمان قدیم بوده است.  برای این نوع فروش دو تفسیر لغتی وجود دارد:

1- هنگامی که مقدار زیادی خرما یا کالای دیگری می خریدند ، مقدار کمی از آن باقی می ماند و وزن نمی شد و  به حساب نمی آمد که  به این مقدار کم  مقاطره ( ریشه کلمه قطر ) گفته می شد. مقاطره به معنای وزن کردن اشیا بر مبنای یک مقیاس تخمینی است که قبلا توسط شخص انجام گرفته و برمبنای آن سایر اشیا را به طور حدسی وزن می زدند.

2- گفته شده است شخصی نزد دیگری رسید و گفت چقدر خرما داری بطور تخمینی ( بدون وزن و ظرف خاص اندازگیری)گفت : به قدر قطاری از شتر که دنباله ی یکدیگر می روند در بعضی از روایات وجود دارد که قطر محل خرید و فروش شتر نیز بوده است اما واقعیت آن است که قطر مرکز خرید و فروش یکی از بهترین انواع خرما بنام خرمای هجر بوده است، همچنان که  بازار انواع کالا بوده است،کالاهایی مثل مروارید که به مروارید قطری معروف بوده است و همچنین بازاری برای فروش و عرضه لباس های محلی با کیفیت  و  با رنگ قرمز و کناره های گلدوزی که داشته در تمام شبه جزیره عربستان مشهور بوده است.

* در تاریخ مربوط به صدر اسلام نیز از پسوند قطری برای شبث  پیامبرگرامی اسلام (ص) که از موی شتر سرخ بافته شده بود ، استفاده گردیده است . (شبث عبایی است که اعراب آن را به صورت زینت یا  برای رفع سرما به کار می بردند. )

ابن اثیر در کتابش « النهایه فی غریب الحدیث و الأثر» روایت می کند که رسول اکرم (ص) لباسی عربی  قطری می پوشید و عایشه همسر پیامبر نیز لباسی می پوشید که به لیاس قطری معروف بوده و 5 درهم قیمت آن بوده است.

نگاهی به وجه تسمیه شهر دوحه

موقعیت

شهر دوحه مرکز کشور قطر در شرق سرزمین اصلی قطر و در ساحل خلیج فارس واقع شده است . فاصله آن از خط استوا 25 درجه و 17 دقیقه شمالی است و فاصله از  نصف النهار مبدا 51 درجه و 30 دقیقه شرقی است. (تهران و دوحه تقریبا روی یک طول جغرافیایی قرار دارند به همین خاطر لحظه ظهر هر دو شهر یکی است، البته زمان طلوع و غروب خورشید در آنها به دلیل تفاوت عرض جغرافیایی یکی نیست. )

    پیش روی آب خلیج فارس در داخل خشکی کشور قطر باعث به وجود آمدن شکل های مختلفی گشته که به نام های محلی خور ، دوحه و خلیج خوانده می شوند.

خور

     زبانه هایی از آب دریا که در خشکی پیش روی کرده و مستطیل شکل هستند . مانند خورالعدید در جنوب شرقی قطر، خور شهر الخور در شمال غربی کشور ، و خور الذخیره در شمال غربی شهر الخور  
 دوحه

     زبانه هایی از آب دریاست که در خشکی پیشرفت کرده ودایره شکل هستند. مانند دوحه شهر الدوحه ، مرکز کشور، در شرق قطر و دوحه الحصین، دوحه فشاخ، دوحه اسیود ، دوحه ام ماء و دوحه بن رحال در غرب سرزمین قطر .

خلیج

    زبانه هایی از آب دریا که به داخل خشکی حرکت کرده و وسعت آنها بیشتر از خورهاست و مانند دوحه ها   دایره ای شکل نیستند . از مهمترین آنها  خلیج ذکریت در غرب و خلیج سلوا  در جنوب غربی قطر را می توان نام برد .

عرب ها به پیشرفتگی آب دریا در خشکی(خلیج) که به شکل گرد باشد ، دوحه می گویند.نمونه این خلیج ها در کویت و دیگر کشور های عرب زبان ، با همین نام نیز وجود  دارد.

از آنجا که شهر دوحه در کنار خلیج گرد و نیم دایره (دوحه ) شکل گرفته ، خیابان های اصلی آن به تبع از خیابان ساحلی (کورنیش) ، حالت دایره ای دارند. غیر از کورنیش شش خیابان نیم دایره ایی اصلی دیگر در شهر دوحه کشیده شده است که به آنها طریق الدایری می گویند.(آنها به عربی و شماره مشخص شده اند: طریق الدایری الاول ، .... ، طریق الدایری السادس . به زبان انگلیسی نیز رینگ خوانده می شوند ،رینگA   تا .... رینگ F  ، معادل فارسی آنها را می توان خیابان کمر بندی نامید. )  سایر خیابان ها به شکل خطوط  شعایی  این نیم دایره ها را قطع می کنند.

نمایی از مناره اوقاف- شهر دوحه

دوحه امروز

بنابر آمار سرشماری سال 2004 جمعیتی بالغ بر 340 هزار نفر در وسعتی حدود 158 کیلومتر مربع در شهر دوحه زندگی می کنند.از نظر وسعت محدوده شهرداری (بلدیه )، دوحه کوچکترین و پر جمعیت ترین منطقه در تقسیمات اداری کشور قطر است. کشور قطر دارای 10 منطقه دارای شهرداری است که مجموع آنها شامل 90 محله تابع است که همه محلات به ترتیب از یک شماره گذاری شده اند.

 تراکم نسبی جمعیت 2141 نفر در هر کیلومتر مربع  می باشدکه در حد بالایی می باشد . جمعیت آن در سال 2006 به 370 هزار نفر بالغ گشته، شهر الریان که در نزدیکی دوحه قرار دارد در این سال با حومه خود حدود 317 هزار نفر جمعیت داشته و دومین شهر بزرگ قطر محسوب می شود.

شهر دوحه شامل 57 منطقه است .مناطق شهر دوحه مانند مناطق شهرهای ایران نیست بلکه فاصله بین خیابان های اصلی شهر که در واقع یک محله هستند به عنوان یک منطقه شناخته می شوند و همگی تابع یک شهرداری مرکزی هستند و در مناطق آن ، شهرداری منطقه وجود ندارد.

پرچمعیت ترین محلات این شهر عبارتند از :

1- المطار القدیم (منطقه 45 ) با حدود 33 هزار نفر جمعیت

2- ام غویلینه ( منطقه 27 ) با حدود 20 هزار نفر جمعیت

3- مدینه خلیفه جنوبی (منطقه 34 ( با 20 هزار نفر جمعیت

4- المنصوره و بن درهم  ( منطقه 25 ) با 19 هزار نفر جمعیت

5- نجمه (منطقه 26 ) با 17 هزار نفر جمعیت

این محلات ، محلات قدیمی مرکز و جنوب شهر دوحه هستند . محلات جدید بیشتر در شمال  وغرب شهر قرار دارند و غالب آنها کم جمعیت می باشند.

از نظر اهمیت نیز محله های الدیوان ، الجسره ، الدفنه ، الحی الدبلماسی ، جامعه قطر ، الاصمخ ، النجاده ، البدع ، المیناء ، السواق الجیده ،مطار الدوحه الدولی به دلیل استقرار مراکز مهم سیاسی ، ارتباطی ،اداری و بازرگانی  دارای اهمیت زیادی هستند.

با توسعه شهر دوحه بن سمت غرب ، این شهر به شهر الریان متصل شده به طوری که تشخیص مرز دو شهر به صورت عادی امکان پذیر نیست  ( مثل شهر تهران و شهر ری) و تنها در امور اداری این امر مشخص می شود .

نمایی از نماد صدف و مروارید در کورنیش دوحه

اماکن دیدنی دوحه

کورنیش شهر دوحه ، موزه قطر ، موزه هنرهای اسلامی ، قلعه دوحه (کوتkoot ) ، قلعه الوجبه ، خانه سنتی ( بیت التقالید شعبیه ) ، قهوه خانه سنتی (المقهی الشعبی) ، باغ وحش ، شهر بازی علاءالدین ، نادی دیبلماسی( مرکز تفریحی و ورزشی دیپلماسی) ، نمایشگاه بین المللی دوحه ، فروشگاه ها و مراکز تجاری و رستورانها

نگاهی کوتاه به جغرافیای طبیعی قطر

موقعیت و وسعت

الف ) موقعیت نسبی

    کشور قطر در جنوب غربی قاره آسیا و در منطقه خاورمیانه ودر میانه حاشیه ساحل جنوبی خلیج فارس واقع شده و شکل آن مانند زبانی است که از خشکی بیرون آمده و در داخل آب های دریا پیشروی کرده است.

     سرزمین قطر با آنکه خود شکل شبه جزیره ای دارد و حلقه اتصال بین شمال و جنوب خلیج فارس  می باشد ، قسمتی از شبه جزیره بزرگ عربستان می باشد. همچنین این سرزمین به دلیل موقعیت مناسب خود ، اتصال دهنده سواحل شرقی و غربی خلیج فارس است.

   آب های خلیج فارس از سه جهت  غرب ، شمال و شرق این کشور را در برگرفته و تنها مرز خشکی آن از جهت جنوب  با کشور عربستان  سعودی است .

   طول سواحل قطر تقریباً 748 کیلومتر است . طول مرز خشکی با عربستان نیز حدود 60 کیلومتر می باشد. ایران در شمال قطر واقع شده و نزدیک به 250 کیلومتر مرز آبی( دریایی) با این کشور دارد . از شمالی ترین نقطه خاک قطر (شهر الرویس) تا ساحل بندر دیر در استان بوشهر حدود 185 کیلو متر است . در غرب ، بحرین  نزدیک ترین همسایه آبی  قطر می باشد . بین ساحل غربی قطر (راس ام حیش ras-omm-heish) و ساحل جنوبی جزیره منامه(جزیره اصلی بحرین ) حدود 27 کیلومتر فاصله است و جزایر حوار (havar ) بحرین در یک مایلی سواحل قطر قرار دارند . در آب های شرقی ، قطر با عربستان سعودی و امارات متحده عربی ( امارت ابوظبی) مرز مشترک دارد ، که البته این مرز به دلیل اختلافات مرزی ابوظبی و عربستان  وضعیت  چندان  مشخصی ندارد . فاصله شهر ابوظبی تا دوحه - مرکز قطر-  بطور مستقیم  به 280 کیلومتر می رسد ، در حالی که فاصله مرز ابوظبی و مرز قطر از طریق خاک عربستان بسیار کم بوده  و حدود 45 کیلومتر است .

ب ) موقعیت ریاضی

    خشکی کشور قطر بین 24 درجه و27 دقیقه تا 26 درجه و10 دقیقه عرض شمالی از خط استوا(خط نیمگان زمین) قرار دارد ، یعنی در محدوده نوار بیابانی نیمکره شمالی ، به همین جهت منطقه ای بیابانی و گرم
می باشد .

    همچنین این سرزمین بین 50 درجه و 45 دقیقه  تا 51 درجه و 40 دقیقه شرقی طول جغرافیایی از خط نصف النهار گرینویچ (خط نیمروزی مبنا)  واقع شده است .

    از شمالی ترین نقطه ( حومه شرقی شهر الرویس al- ruwais) تا جنوبی ترین نقطه (اطراف سودانثیل sudanthil) حدود 160 کیلومتر فاصله است . عرض این شبه جزیره هم بین 55 تا 85 کیلومتر در قسمتهای مختلف شمال و جنوب کشورمتفاوت است . فاصله بین شرقی ترین نقطه (راس ابوعبود ras- abu-abboud در شرق شهر دوحه ) تا غربی ترین نقطه ( جنوب شهر دخان dukhan) نیز حدود 85  کیلومتر است.

ج) مساحت

            و سعت  سرزمین اصلی شبه جزیره قطر حدود 11437 کیلومتر مربع است . با احتساب جزایر تابعه در خلیج فارس این رقم به حدود 5/11532 کیلو متر مربع می رسد.

شناخت اشکال سطح زمین ( ژئو مورفولوژی )

    شبه جزیره قطر در مجموع دارای زمین مسطح و هموار است وآن گونه که نقشه ارتفاعی ( توپوگرافی ) قطر نشان می دهد ، وضعیت ناهمواری های آن به شرح زیر است :

1- حدود 44 درصد از وسعت قطر کمتر از 30 متر از سطح دریا (سطح مبنای جهانی)  ارتفاع دارد.

2- نزدیک به 90 درصد از سطح این سرزمین در ارتفاع کمتر از 50 متری از سطح دریا قراردارد.

3- زمین هایی که ارتفاع آنها پایین تر از سطح دریاست حدود یک درصد مساحت قطر را تشکیل می دهند.

4- زمین هایی که بالاتر از 80 متر ارتفاع دارند، فقط 3/. درصد وسعت قطر را شامل می شوند.

5- باتلاق دخان در غرب شبه جزیره قطر گودترین مکان درسطح کشور است که ارتفاع آن به حدود 6 متر پایین تر از سطح دریا می رسد .

6- بلندی « طویر الحمیر » در جنوب قطر (در حاشیه جاده غربی سودانثیل به جاده سلوا) با ارتفاع 103 متر بلندترین نقطه کشور است. بدین ترتیب اختلاف ارتفاع بین بلندترین و پست ترین نقطه در قطر به 109 متر می رسد.

7- ارتفاع در شبه جزیره قطر به سمت غرب و جنوب و جنوب غربی افزایش می یابد.

8- شیب طبیعی زمین در بیشتر نقاط این کشور کم است . درجه شیب بین 6/0 درجه تا 2 درجه بوده و این در حالی است که شیب در همه جا به سمت دریا نیست و حوضه های کوچک و بسته داخلی نیز وجود دارند.

9- تپه های شنی نیز حدود 15 درصد این سرزمین را در بر می گیرند.

    همچنین باید این نکته را در نظر داشت که سرزمین قطر حالت بیابانی و صحرایی دارد وبا توجه به اینکه دورترین فاصله نواحی داخلی قطر تا دریا کمتر از 45 کیلومتر است ، می توان آن را یک بیابان ساحلی محسوب نمود .

 

تقسیمات‌ کشوری‌ قطر

تقسیمات‌ کشوری‌ قطر

شهر «دوحه‌» به‌ عنوان‌ پایتخت‌ این‌ کشور مرکز فعالیتهای‌ سیاسی‌ و اقتصادی‌ است‌.

قطر با توجه به وسعت و جمعیت کم مانند ایران و کشور های بزرگ تقسیمات سیاسی و کشوری خاصی ندارد . تنها از جهت اداری و ارایه خدمات شهری ، به 10منطقه شهرداری تقسیم شده که زیر نظر وزارت امور شهری و زراعی  به فعالیت مشغول هستند .

این 10 منطقه در سال 2006 به شرح زیر بوده اند :

1-    الدوحه 2- الغویریه 3- الجمیلیه 4- الخور 5- الوکره 6- الریان

7- جریان الباطنه  8 – مدینه الشمال  9-  ام سعید  10-  ام صلال  .

جدول 1 - مشخصات تقسیمات اداری  کشور قطر

سر شماری مارس سال 2004

نام مرکز دارای شهرداری (بلدیه)	جمعیت (نفر)	وسعت (کیلومتر مربع)	تراکم نسبی ( نفر)
الدوحه	339847	715/158	2141
الریان	272860	483/893	305
ام صلال	31605	365/470	67
الخور	31547	439/1001	32
الوکره	31441	313/1116	28
مسیعید	12674	795/1354	9
الجمیلیه	10303	697/2611	4
جریان الباطنه	6678	411/2389	3
الشمال	4915	109/902	6
الغویریه	2159	745/622	4
جمع	744029	11521	65

* شهر الدوحه دارای 57 محله است . برخی از بزرگترین و پرجمعیت ترین و مهمترین محلات این شهر عبارتند از : المطار القدیم ، مدینه خلیفه جنوب ، ام غویلینه ، نجمه ، المنصوره و بن درهم ، فریق المنتزه ، الغانم القدیم جنوب ، الجسره ، الدیوان ، بن عمران و الهتمی الجدید ، الهلال شرق ، الحی الدبلوماسی ، دفنه ، الاصمخ ، بن محمود.

* از مهمترین محلات شهر الریان می توان ، الغرافه ، معیذر ، السودان ، عزیزیه ، ابو هامور ، المنطقه الصناعیه ، الشحانیه و مکینس ، را  نام برد.

قطر علاوه‌ بر سازمان‌ ملل‌ متحد  (UN) ، در بانک‌ توسعه‌ اقتصادی‌ عرب‌  (ABEDA) ، صندوق‌ و توسعه‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ عرب‌  (AFESD) ، اتحادیه‌ عرب‌  (AL) ، صندوق‌ پول‌ اعراب‌  (AMF) ، کمیسیون‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ کشورهای‌ غرب‌ آسیا  (ESCWA) ، سازمان‌ خواربارو کشاورزی‌ ملل‌ متحد  (FAO) ، گروه‌ 77  (G-77) ، آژانس‌ بین‌المللی‌ انرژی‌ اتمی‌  (IAEA) ، بانک‌ بین‌المللی‌ ترمیم‌ و توسعه‌ وابسته‌ به‌ بانک‌ جهانی‌  (IBRD) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ هواپیمایی‌ کشوری‌  (ICAO) ، بانک‌ توسعه‌ اسلامی‌  (IDB) ، صندوق‌ بین‌المللی‌ توسعه‌ کشاورزی‌  (IFAD) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ کار  (ILO) ، صندوق‌ بین‌المللی‌ پول‌  (IMF) ، سازمان‌ بین‌الملل‌ پلیس‌ جنایی‌  (INTERPOL) ، سازمان‌ کنفرانس‌ اسلامی‌ (OIC) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ استاندارد  (ISO) ، جنبش‌ عدم‌ تعهد  (NAM) ، سازمان‌ کشورهای‌ صادر کننده‌ نفت‌  (OPEC) ، کمیسیون‌ سازمان‌ ملل‌ برای‌ تجارت‌ و توسعه‌ (UNCTAD) ، سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌  (WHO) ، سازمان‌ بین‌المللی‌ مالکیت‌ معنوی‌ (WIPO) ، سازمان‌ جهانی‌ مهاجرت‌  (WMO) ، و سازمان‌ جهانی‌ تجارت‌  (WTO) عضویت‌ دارد. این‌ کشور همچنین‌ یکی‌ اعضای‌ فعال‌ شورای‌ همکاری‌ خلیج‌ فارس‌ (PGCC)  است‌.

نوع‌ حکومت‌ این‌ کشور سلطنتی‌ موروثی‌ است‌ و هم‌ اکنون‌ «شیخ‌ حمد بن‌ خلیفه‌ آل‌ ثانی‌» بر این‌ کشور حکومت‌ می‌کند. وی‌ از اول‌ آذرماه‌ 1379 به‌ عنوان‌ رئیس‌ سازمان‌ کنفرانس‌ اسلامی‌ انتخاب‌ شد. قطر تا سال‌ 1971 جزو مستعمرات‌ انگلستان‌ بود و در روز سوم‌ سپتامبر این‌ سال‌ به‌ استقلال‌ رسید.

از سال 2007 دولت قطر در یک تصمیم جدید ، روز 18 دسامبر (27  آذر) ، روز بزرگداشت شیخ قاسم بن محمد آل ثانی ( بنیانگذار دولت قطر) را به عنوان روز ملی  اعلام کرد و این روز را تعطیل رسمی اعلام نمود.

ایران ، از اولین کشورهایی بود که پس از استقلال ، دولت قطر را به رسمیت شناخت . روابط سیاسی و دیپلماسی قطر  و ایران از سال 1350شمسی(1971م) ، یک ماه پس از اسقلال قطر ، با ایجاد سفارتخانه های دو کشور در دوحه  و تهران ، بر قرار گردید .

نقشه تقسیمات کشوری قطر سال ۲۰۰۶

تهیه کننده : محمد تاجیک

دبیر جغرافیای مدارس جمهوری اسلامی ایران در قطر

پرچم و آرم دولت قطر

پرچم قطر

 پرچم قطر دارای رنگ بلوطی و یک نوار عمودی سفید است . این دو رنگ توسط خطی که دارای 9 دندانه (فلش) می باشد ، از هم جدا گشته اند.

این پرچم از سال های ابتدای قرن بیستم به عنوان نماد ملی در این سرزمین به کار گرفته شده است .

      -  رنگ سفید یک علامت بین المللی است که نشانه صلح و آرامش شناخته می شود.

      -  رنگ بلوطی (عنابی) نشانه خون جوانمردانی است که در طول چند جنگ که جهت استقلال قطر در نیمه دوم قرن 19 صورت گرفت ، به زمین ریخته شد.

      - چون در ابتدای قرن بیستم ، قطر نهمین شیخ نشین حاشیه خلیج فارس (امارات متصالحه) بود که با انگلستان پیمان دوستی امضا کرد ، دو رنگ پرچم با 9 فلش از هم جدا گشته اند.

 

شکل ۱- پرچم دولت  قطر

آرم دولت قطر

آرم دولت قطر از دو دایره متحد المرکز تشکیل شده است . دایره  بزرگ و بیرونی با دو رنگ سفید در قسمت بالا و رنگ عنابی در قسمت پایین که رنگ های پرچم کشور قطر می باشند ، تزیین شده  و عنوان دولت قطر به عربی در قسمت سفید  و به انگلیسی در قسمت عنابی نوشته شده است .

  دایره کوچک و داخلی آرم ، نمادهایی از محیط طبیعی و زندگی اجتماعی اعراب قطری را در یک زمینه زرد رنگ نشان می دهد :

 - دریا ، جزیره ، نخل و لنج (کشتی کوچک و بادبانی ) نماد هایی از زندگی اعراب در ساحل خلیج فارس است.  

- دو شمشیر که نماد قدرت و آمادگی برای دفاع از سرزمین و سلاح سنتی اعراب می باشد . شمشیر ها طوری قرار گرفته اند که گویا از سایر نمادها  (کشور) محافظت می کنند .

     - رنگ زرد نیز بیانگر شرایط بیابانی و گرم همراه با خورشید تابان است.

این آرم با اندک تغییراتی به عنوان آرم  وزارتخانه ها و سازمان های دولتی مورد استفاده قرار می گیرد .

                            

شکل ۲- آرم دولت قطر