نیروگاه های بادی

انرژی باد از جمله انرژی های تجدید پذیر است که به علت گستردگی، قدرت بازدهی بالا، اقتصادی بودن و اینکه در مقایسه با دیگر انرژیهای تجدید پذیر در ابعاد وسیع تری مورد بهره برداری قرار گرفته عملاً از جایگاه ویژه برخوردار است. در حال حاضر نیروگاه بادی منجیل بیش از ۲۵ عدد و با ظرفیت حدود ۱۰۰۰۰ کیلووات و نیروگاه بادی رودبار با تعداد ۴ واحد جمعاً به ظرفیت ۲۱۵۰ کیلووات و نیروگاه بادی هرزویل با ۳ واحد جمعاً به ظرفیت۹۰۰ کیلووات نصب و راه اندازی گردیده است تولید انرژی این نیروگاهها مجموعاً حدود ۱۷۵ میلیون کیلووات ساعت بوده است. لازم به ذکر می باشد که این آمار مربوط به سال۱۳۸۱ می باشد.
مرکز توسعه انرژیهای نو سازمان انرژی اتمی ایران، پروژه های مکان یابی، نصب توربین های برق بادی را در مناطق منجیل، هرزویل، ده سیاهپوش، کلهک، بادرود نطنز، فیروزکوه، تبریز و داماش رودبار و همچنین انتقال تکنولوژی ۹۰ مگاواتی نیروگاه برق بادی (در دو فاز ۳۰ و ۶۰ مگاوات) و نیز سرویس و نگهداری توربین های نصب شده را در دست اجرا دارد و یا به تمام رسانده است. تا پایان سال ۱۳۸۱ پیشرفت فیزیکی مربوط به فازهای۳۰ و۶۰ مگاوات نیروگاه برق بادی به ترتیب ۵۴ و ۲/۳ درصد بوده است به طوری که تاکنون از پیشرفت قابل قبولی برخوردار بوده است. پروژه احداث نیروگاه بادی بینالود و دیزباد در استان خراسان با ظرفیت ۹/۲۸ مگاوات برق و با توربین به ظرفیت ۶۶۰۰ کیلووات در دست اجرا می باشد. سال شروع پروژه ۱۳۸۰ و سال بهره برداری از آن پایان برنامه سوم توسعه پیش بینی شده است. مبلغ اعتبار پروژه فوق بالغ بر ۷۱ میلیارد و ۳۹۰ میلیون ریال بوده و مدیریت آن تحت نظارت معاونت امور برق است. پروژه احداث نیروگاه بادی در خواف و زابل به ظرفیت ۲۰ مگاوات در دست بررسی و مطالعه و پتانسیل سنجی قرار دارد. تاریخ پیش بینی بهره برداری از نیروگاه های فوق پایان برنامه سوم، مبلغ اعتبار تأمین شده بالغ بر۳۰ میلیارد ریال و سازمان بهره بردار، معاونت امور برق می باشد.
طرح ساخت توربین های داخلی به قدرت ۱۰ و۶۰۰ کیلووات از مدتی پیش در کشور آغاز گردیده به طوری که این پروژه ها اطلاعات بسیار مهمی از چگونگی طراحی توربین های بادی به دست خواهد داد.
ضمناً پروژه پتانسیل سنجی و تهیه اطلس باد کشور نیز در دست تهیه است. این پروژه شامل سه فاز است که در آن نقاط مستعد برای نصب ایستگاه های ثبت آمار لحظه ای باد مشخص می شود و سپس پس از ثبت یک ساله اطلاعات باد، نقشه اصلی باد کشور براساس آن اصلاح می گردد. لازم به ذکر می باشد که البته هنوز در کشور اطلس باد مناطق مختلف به صورت دقیق وجود ندارد به طوری که در حال حاضر برای انتخاب مکان برای توربین های بادی با مشکل مواجهه می شویم. همچنین توربین های وارداتی۳۳۰ و ۵۵۰ کیلوواتی از شرکت نورتانک و ۶۶۰ کیلوواتی وستاوس از نظر کلاس با مشخصات محیطی مکان مورد نصب دارای یک سری مشکلات می باشد که با توجه به اضافه شدن تجربه در حرکت کردن به سوی تکنولوژی انرژی های تجدید پذیر می توانیم قدم به قدم این مشکلات را برطرف نماییم. به هر حال در هر صنعتی برای آنکه بتوانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم باید مراحلی را بپیماییم به طوری که با سعی و خطا بتوانیم به نتیجه مورد نظر برسیم بخصوص آنکه جرقه ایجاد آن تکنولوژی در کشور دیگری زده شده باشد.

نیروگاه زمین گرمایی(ژیو ترمال)

کاربردهای انرژی زمین گرمایی به طور کلی به دو بخش عمده تولید برق و استفاده مستقیم از انرژی حرارتی طبقه بندی می گردد به منظور تولید برق از انرژی زمین گرمایی، آب های داغ یا بخارات داغ طبیعی از درون چاه های حفر شده به سطح زمین هدایت شده و جهت به چرخش درآوردن توربین مورد استفاده قرار می گیرند. آب داغ یا بخار داغ در نیروگاه های زمین گرمایی با گردش توربین های خاص و مولد های مربوطه باعث تولید برق می گردد و برخلاف نیروگاه های سوخت فسیلی هیچ ماده سوختی در نیروگاه های زمین گرمایی به کار برده نمی شود تولید برق از منابع زمین گرمایی هم اکنون در بیش از ۲۰ کشور جهان صورت می گیرد به طوری که مجموع برق تولیدی از این روش بیش از ۸۰۰۰ مگاوات می باشد. انرژی زمین گرمایی برخلاف سایر انرژیهای تجدید پذیر (خورشیدی، بادی، امواج و غیره) منشأ یک انرژی پایدار به شمار می آید. چنان که به طور مداوم و به صورت ۲۴ ساعت در روز و ۳۶۵ روز در سال می توان با بار کامل از آن برق یا انرژی حرارتی تولید کرد. در صورتی که سایر انرژیهای نو، فصلی و وابسته به زمان و شرایط خاصی هستند.
تولید برق از انرژی زمین گرمایی در منطقه مشکین شهر اردبیل (نیروگاه ۱۰۰ مگاواتی)
در سال ۱۳۷۴ مطالعات و بررسی های مربوط به پروژه نصب نیروگاه یکصد مگاواتی زمین گرمایی در ناحیه مشکین شهر، توسط معاونت امور انرژی وزارت دفاع شروع گردید و از سال ۱۳۷۵ با شروع فعالیت سازمان انرژی های نو ایران مدیریت بر اجرای پروژه به این سازمان محول گردید. عملیات اجرایی فاز اکتشافی تکمیلی آن مشتمل بر مطالعات ژئوفیزیک، ژئوشیمی و زمین شناسی از سال ۱۳۷۷ با همکاری مهندسین مشاور نیوزلند KML آغاز گردیده که در سال ۱۳۷۸ خاتمه یافت. پس از مطالعات ژئوفیزیک سه نقطه برای حفر چاه های اکتشافی تعیین شد. پس از تعیین محل حفر اولین چاه های اکتشافی مناقصه ای بین المللی برگزار شد و شرکت ملی حفاری ایران به عنوان برنده مناقصه حفر چاه های اکتشافی که هر یک به عمق تقریبی ۲۰۰۰ متر خواهد بود تعیین گردید.
قرار است این نیروگاه طبق برنامه تنظیمی و با بهره گیری از حداکثر توان فنی و مهندسی داخل کشور تا سال ۱۳۸۴ به بهره برداری برسد.

نیروگاه خورشیدی

پروژه نیروگاه خورشیدی ۲۵۰ کیلوواتی شیراز از نوع کلکتورهای سهموی خطی در سال ۱۳۷۴ توسط معاونت امور انرژی وزارت نیرو تعریف و طراحی آن به دانشگاه شیراز واگذار گردید. مدیریت این پروژه از اواخر سال ۱۳۷۷ و نظارت آن از آبان ماه ۱۳۷۹ به سازمان انرژی های نو ایران واگذار شد. عملیات اجرایی ساخت این نیروگاه از ابتدای سال ۱۳۷۸ در ۱۵ کیلومتری پل فسا، نیروگاه چرخه ترکیبی فارس آغاز گردید که به نظر می رسد الان در فاز بهره برداری باشد.

سیستم های فتوولتائیک

یکی از روش های سریع تبدیل انرژی تابشی به انرژی الکتریکی و یا به عبارت دیگر سهل الوصول ترین نوع استفاده از انرژی خورشیدی استفاده از ماژول های فتوولتائیک می باشد. تنوع موارد استفاده و قابلیت های مختلف این بخش باعث گردید تا در تمام نقاط جهان مورد استفاده عام قرار گیرد.
پروژه ۳۰ کیلووات متصل به شبکه: این پروژه در سال ۱۳۸۰ آغاز و در سال۱۳۸۱ به اتمام رسیده است. این طرح اولین نیروگاه از نوع متصل به شبکه در کشور می باشد. تا مدتی پیش بیش از ۲ مگاوات توسط این واحد به شبکه تزریق گردیده است. فعالیت دیگر در این زمینه پروژه نصب پایه های خورشیدی می باشد. در راستای اشاعه فرهنگ مصرف انرژی های پاک و همچنین بومی سازی استفاده از انرژی های خورشیدی در نیمه دوم سال ۱۳۸۱ طرحی با عنوان نصب پایه های خورشیدی در ادارات برق منطقه ای استان ها آغاز گردید که تا مدتی پیش این طرح در اداره برق جان، توزیع جان، اداره برق قزوین و همچنین اداره برق آذربایجان به مرحله اجرا درآمده است. از دیگر اقدامات انجام گرفته و یا در حین اجرا می توان برق رسانی به چادرهای عشایری و طراحی چراغ راهنمایی خورشیدی و... را نام برد.

نقش نیروگاه های آبی کوچک

استفاده از نیروگاه های آبی کوچک در کشور ما می تواند عامل توسعه مناطق روستایی باشد و از طرفی مانعی در سر راه مهاجرت روستاییان به شهرها گردد و به دلیل چند منظوره بودن این تأسیسات جهت آبیاری زمین های کشاورزی نیز می توان از آنها بهره برداری نمود. در سال ۱۳۸۱ از چهار نیروگاهی که توسط وزارت جهاد کشاورزی در دست بهره برداری بود، دو نیروگاه با قدرت نامی ۶۵ و ۱۲۵ کیلووات خارج از شبکه در استان های خراسان و گیلان، برق روستاهای محل احداث نیروگاه (به ترتیب روستاهای سردرود در خراسان و ارده در گیلان) را تأمین می کنند و سه نیروگاه دیگر در استان های کهکیلویه و بویراحمد (نیروگاه آبی یاسوج با قدرت نامی ۲۵۰۰ کیلووات) و فارس با قدرت نامی ۲۲۵۰ کیلووات در شهرستان سپیلان و نیروگاه گاماسیاب با قدرت ۲۸۰۰ کیلووات، انرژی تولیدی خود را به شبکه برق کشور تزریق می کنند. براساس آمار منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی، تولید انرژی این نیروگاه ها در سال ۱۳۸۱ به ۲۵ میلیون کیلووات رسید که نسبت به سال ۱۳۸۰ ، ۳/۷۳ درصد افزایش را نشان می دهد. شایان ذکر می باشد که وظیفه احداث و بهره برداری از نیروگاه های آبی کوچک براساس نظر هیأت دولت به وزارت نیرو منتقل شد.
از پروژه های در دست اقدام می توان عناوین ذیل را نام برد:
- مطالعه و اضافه کردن نیروگاه بادی در مناطق مختلف کشور بخصوص منطقه منجیل و رودبار در شمال ایران.
- مطالعه و پتانسیل سنجی و بهره برداری سیستم های تولید همزمان برق گرما و سرما (co-generation) در دست اقدام است.
- مطالعه و امکان سنجی استفاده از سیستم های ذخیره سرما (ice storage) جهت تولید یخ در ساعات غیرپیک تابستان و استفاده در ساعات پیک به منظور سرمایش با هدف پیک سایی در دست اقدام است و همچنین دیگر پروژه های ریز و درشت که امیدواریم با یک سیستم مدیریت توانمند و خلاق به نتیجه مطلوب و از پیش تعیین شده برسد.
به قول ظریفی، مشکل ترین کارها با اولین قدم شروع می شود پس باید برای بهبود امور امیدوار بود.